Kogeneracja – co to jest i jak otrzymać dopłaty?

Węgiel jest najczęściej wykorzystywanym surowcem energetycznym, jednak jego złoża są ograniczone, a proces spalania jest szkodliwy dla środowiska i ludzi. Polscy przedsiębiorcy muszą intensywniej myśleć o stosowaniu niskoemisyjnych źródeł energii. Alternatywą, którą coraz chętniej się wykorzystuje, jest kogeneracja zasilana gazem.

Na szczycie Unii Europejskiej, który odbył się w grudniu 2020 r., potwierdzono, że celem klimatycznym państw członkowskich do 2030 r. jest redukcja emisji CO2 do poziomu 55% (w porównaniu z 1990 r.). Jest to spore wyzwanie dla polskiej gospodarki i wszystkich przedsiębiorstw, które obecnie korzystają z węgla. W związku z tym konieczne jest stopniowe przeprowadzanie zmian. Wiele firm już teraz decyduje się na wdrożenie procesu kogeneracji.

Co to jest kogeneracja i jak przebiega proces?

Kogeneracja to skojarzona produkcja energii. W jednym procesie technologicznym – spalania np. gazu lub biogazu – łączy wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła. Układ kogeneracyjny, zwany także blokiem kogeneracyjnym, to z języka angielskiego Combined Heat Power. Dzięki kogeneracji wykorzystujemy pierwotną energię znacznie efektywniej niż w przypadku produkcji w źródłach konwencjonalnych. Innymi słowy: do wytworzenia tych samych ilości prądu i ciepła zużywa się mniej paliwa niż podczas produkcji rozdzielonej. Do tego celu jest wykorzystywany jest kogenerator, który wraz z innymi urządzeniami stanowi zespół kogeneracyjny.  

Decydując się na wprowadzenie kogeneracji jako źródła ciepła i prądu, mamy do wyboru różne rozwiązania technologiczne, które można dopasować do możliwości firmy.

Do najczęściej stosowanych układów kogeneracyjnych należą:

I. W energetyce zawodowej:

• turbina parowa (przeciwprężna lub upustowo-kondensacyjna) zasilana parą wytwarzaną w kotle opalanym węglem i/lub biomasą,
• układ gazowo-parowy (turbina gazowa w układzie kombinowanym z odzyskiem ciepła),
• turbina gazowa z kotłem odzyskowym.

W tych technologiach nośnikiem ciepła produkowanym w kogeneracji głównie jest para wodna.

II. W energetyce niezawodowej – silnik spalinowy (tłokowy lub Stirlinga). Uogólniając, są to branże wykorzystujące prąd i ciepło w swoich procesach, ale zajmujące się produkcją czegoś innego np. przemysł, ogrodnictwo. Do tej grupy zakwalifikujemy też niektóre jednostki produkujące ciepło np. dla miasta. Flagowym przykładem kogeneracji mechaniczno-elektrycznej jest silnik samochodowy z prądnicą lub alternatorem. Różnica jest jednak taka, że w samochodzie ciepło jest w większości schładzane przez chłodnicę, a w silnikach spalinowych kogeneracyjnych wykorzystywane do produkcji ciepłej wody, którą można użytkować w procesie technologicznym np. zasilanie kotła parowego lub wodnego.

Jednak kogeneracja jest dostępna nie tylko dla tych przedsiębiorstw, które zajmują się produkcją na masową skalę i zużywają duże ilości energii. Możliwa jest również mikrokogeneracja, czyli rodzaj kogeneracji, do którego wykorzystuje się urządzenia o małej lub średniej mocy. W każdym przypadku konieczna jest oczywiście ocena opłacalności takiej instalacji. Im więcej energii zużywa dane przedsiębiorstwo, tym większa szansa na oszczędności płynące z kogeneracji.

Kogeneracja – jakie branże ją stosują i dlaczego warto?

Zastosowanie tego rozwiązania to wiele plusów dla przedsiębiorcy. Przede wszystkim to oszczędność pieniędzy, a nawet dodatkowe przychody.

• Więcej o korzyściach z kogeneracji dowiesz się z naszego artykułu “Dlaczego warto postawić na kogenerację?”

Niskie straty energii pierwotnej w kogeneracji

Straty energii pierwotnej niezbędnej do wytworzenia tej samej ilości energii elektrycznej i cieplnej w przypadku kogeneracji wynoszą około 40% mniej niż w przypadku konwencjonalnych metod. Innymi słowy: produkcja energii elektrycznej i cieplnej w procesie kogeneracji jest tańsza, aniżeli zakup energii elektrycznej z sieci oraz produkcja ciepła we własnej kotłowni. Zasada działania układów kogeneracyjnych przypomina działanie elektrociepłowni, które nie tylko wytwarzają elektryczność, ale wykorzystują także ciepło odpadowe. 

Dodatkowe korzyści finansowe z kogeneracji

Poza tym w przypadku, kiedy wyprodukujemy zbyt dużo energii, możemy ją odsprzedać do sieci energetycznej. Dodatkowo możliwe jest wnioskowanie o premie, które uzyskuje się w ramach państwowego systemu wsparcia operacyjnego dla wysokosprawnej kogeneracji. Również dla przedsiębiorców decydujących się na kogenerację bardzo korzystnie wyglądają wskaźniki ekonomiczne realizacji inwestycji. Obecnie średni okres zwrotu nakładów finansowych wynosi kilka lat.

Kogeneracja chroni środowisko

Dzięki zastosowaniu kogeneracji ograniczamy emisję szkodliwych gazów cieplarnianych m.in. dwutlenku węgla, tlenki siarki oraz azotu i pyłów do atmosfery. Dzieje się tak, gdyż wysoka efektywność energetyczna podczas procesu kogeneracji oznacza mniejsze zużycie paliw. Wpływa to pozytywnie na jakość powietrza w najbliższej okolicy.

Kogeneracja – bezpieczeństwo i niezależność

Ponadto kogeneracja to bezpieczeństwo i mniejsza zależność od zewnętrznych dostawców. Przede wszystkim nie jesteśmy zdani na sieć energetyczną i zależni od ewentualnych fluktuacji dostępnej mocy lub też awarii, do których może dojść z różnych powodów np. przerwanie zasilania z powodu wrastających gałęzi czy pochylonych drzew.

Jeszcze jeden plus to kompaktowość instalacji i zaoszczędzona przestrzeń. Agregaty kogeneracyjne odznaczają się modułową budową. Przez to czas budowy kompletnej instalacji jest krótszy, a sam koszt jej wykonania niższy. Wpływa to też na małą ilość miejsca wymaganego do zabudowy agregatu.

Firmy, które współpracują z DUON i korzystają z tego rozwiązania, reprezentują między innymi branże mięsną i ogrodniczą. Poza tym kogeneracja znajduje zastosowanie w: lokalnych przedsiębiorstwach energetyki cieplnej, zakładach produkcyjnych (np. szeroko rozumianej branży spożywczej) lub szpitalach. Generalnie ma ona zastosowania tam, gdzie w procesie produkcyjnym wykorzystuje się gorącą wodę lub parę technologiczną.

Polska premiuje firmy, które wybierają kogenerację

Państwo zachęca polskie przedsiębiorstwa do wdrażania tego procesu na szeroką skalę. W dniu 25 stycznia 2019 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 2018 r. o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji, zwanej też „ustawą o CHP”. Jest to system wsparcia dla jednostek, które wdrażają kogenerację w swoich firmach.

Wsparcie kogeneracji odbywa się w formie premii kogeneracyjnej, premii gwarantowanej i premii kogeneracyjnej indywidualnej w zależności od rodzaju i mocy instalacji. Dla nowych, małych jednostek kogeneracyjnych przeznaczona jest tzw. premia gwarantowana. Firma produkująca energię w CHP ma ją zapewnioną na 15 lat od pierwszego dnia po dniu uzyskania decyzji o dopuszczeniu do systemu premii gwarantowanej, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2048 r.

Premia gwarantowana za kogenerację

Aby otrzymać premię gwarantowaną można skorzystać z możliwości zasilania produktem smartGAZ (zastosowanie zasilania LNG czyli lokalizacja takiego układu uniezależnia się od dostępu do sieci gazowej), które oferuje DUON. Dla małych instalacji o zainstalowanej mocy elektrycznej do 1 MW uzyskanie dopłaty nie wymaga podłączenia do publicznej sieci ciepłowniczej, a nawet do publicznej sieci elektrycznej. Przedsiębiorstwo może zużywać całą energię na własne potrzeby i nadal otrzymywać wsparcie do każdej wyprodukowanej MWh energii elektrycznej.

Istotnym warunkiem jest to, by kogeneracja zachowała miano wysokosprawnej, a więc wykorzystanie energii cieplnej i elektrycznej w sposób efektywny musi przekraczać 85%. Poza tym firma zainteresowana dodatkiem finansowym musi wypełnić wniosek o dopuszczenie do systemu premii gwarantowanej przed podpisaniem umowy z wykonawcą lub/i dostawcą gazu oraz urządzeń. Dzięki temu systemowi wsparcia kogeneracja będzie zdobywać coraz większą popularność, a co za tym idzie, znacząco wpłynie na zwiększenie popytu na LNG.

Jak otrzymać dopłaty do kogeneracji? Przeczytaj o tym w naszym artykule “Premia kogeneracyjna – co zrobić, aby ją otrzymać?”, w którym piszemy, jakie są zasady funkcjonowania systemu i jakie warunki formalne trzeba spełnić.

Poza systemem premii kogeneracyjnych istnieje możliwość otrzymania tzw. białego certyfikatu ,czyli świadectwa efektywności energetycznej od Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, wydawanego za oszczędności energii uzyskane w wyniku realizacji przedsięwzięcia modernizacyjnego. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat kogeneracji i możliwości wdrożenia jej w Twojej firmie, skontaktuj się z nami. Nasi eksperci doradzą i znajdą najkorzystniejsze rozwiązanie dla Twojego przedsiębiorstwa.