Jak wygląda rozliczenie za gaz w przemyśle?
Jakie są modele rozliczania opłat za gaz ziemny dla przemysłu? Jak obliczana jest ostateczna kwota na fakturze? Czy zależy ona od formy, w jakiej gaz jest dostarczany? Jakie rozwiązania wybierają firmy i na co warto uważać?
Gaz ziemny jest szeroko wykorzystywany w polskich przedsiębiorstwach i to dostarczany zarówno w formie lotnej (za pomocą gazociągów), jak i skroplonej – LNG (dowozi się go wtedy cysternami kriogenicznymi i regazyfikuje w przyzakładowych instalacjach).
Istnieją zatem dwa modele dostaw gazu.
Dostarczanie gazu za pomocą sieci dystrybucyjnej
W uproszczeniu ten model stosowany jest, gdy klient podłączony jest do rury z gazem. I to niezależnie od tego, czy lotny gaz ziemny trafia do niego za pomocą krajowego systemu przesyłu gazu ziemnego, czy otrzymywany jest najpierw z LNG regazyfikowanego w lokalnej (nieprzyzakładowej) stacji regazyfikacji, by następnie, już za pomocą rurociągu, trafić do danej firmy. Rozliczenie za zużyte paliwo następuje w cyklach miesięcznych na podstawie wskazań gazomierza, który mierzy przepływ gazu.
W pewnym uproszczeniu w tym modelu odbiorca reguluje opłaty dystrybucyjne (stałą i zmienną), które wiążą się z utrzymaniem niezbędnej infrastruktury oraz cenę gazu (opłaty za samo paliwo plus akcyza).
CENA ZUŻYTEGO GAZU ZIEMNEGO + OPŁATY DYSTRYBUCYJNE
Jednak w praktyce proces jest nieco bardziej skomplikowany, co wiąże się z różnymi sposobami ustalania cen gazu. Dlatego dla pełnego zrozumienia tematu należy się przyjrzeć temu, jak ustalane są opłaty dystrybucyjne oraz jak kształtowane są ceny paliwa gazowego dla odbiorców.
Jak są kształtowane opłaty za dystrybucję w tym modelu?
Podobnie jak w przypadku energii elektrycznej w gazie ziemnym obowiązują opłaty za gotowość do dostarczania paliwa, czyli opłaty dystrybucyjne. Są one regulowane przez Urząd Regulacji Energetyki (URE) i stanowią głównie odzwierciedlenie kosztów związanych z inwestycją w infrastrukturę dostawcy gazu oraz jej utrzymaniem. Na bazie zgłoszonych kosztów, które dostawca paliwa prezentuje we wniosku taryfowym, przedstawiciele URE drobiazgowo analizują ich zasadność. Końcowym etapem jest zatwierdzenie lub odrzucenie wniosku przez urzędników.
Dostarczanie gazu za pomocą dedykowanego zbiornika
Poza modelem dystrybucyjnym wykorzystywanym przez przedsiębiorstwa podłączone do sieci gazociągowej (czasami zasilanej przez gaz LNG), można dostarczać LNG za pośrednictwem odpowiedniej instalacji regazyfikacji. To rozwiązanie zawdzięczamy liberalizacji rynku gazu LNG i umożliwieniu klientom oraz dostawcom korzystania ze swobodnego obrotu gazem.
W tym modelu dostawca dostarcza LNG do przyzakładowej instalacji LNG, w której paliwo podlega regazyfikacji, aby potem zasilić zakładową instalację gazową. To rozwiązanie jest stosowane przede wszystkim w miejscach, gdzie nie ma dostępu do sieci gazociągowej i na danym terenie jest tylko jeden podmiot, który będzie korzystał z gazu. W tym przypadku odbiorca płaci za LNG dostarczone do zbiornika, a na ostateczną kwotę faktury składają się dwa główne składniki (w uproszczeniu): cena LNG oraz opłaty związane z dzierżawą instalacji LNG.
Sposoby rozliczenia za dostarczony gaz
Rozliczenie gazu na bazie taryfy zatwierdzanej przez URE
W tym sposobie rozliczeń stawki proponowane przez dostawcę gazu reguluje Urząd Regulacji Energetyki (URE). Ten sposób ustalania ceny nie dotyczy klientów przemysłowych (dla których rynek został zliberalizowany kilka lat temu). Jest on jednak najbardziej rozpowszechnionym i przez to zrozumiałym sposobem ustalania cen, z którym na co dzień spotykają się miliony odbiorców indywidualnych i małe wspólnoty.
To system, który ma za zadanie chronić powyższe grupy klientów przed znacznymi wahaniami wysokości rachunków za gaz. W tym modelu duże ryzyko spoczywa na dostawcy, który musi nie tylko przewidzieć zapotrzebowanie klientów i zapewnić gaz z wyprzedzeniem po z góry zdefiniowanej cenie, ale również liczyć się z brakiem akceptacji zmian taryfy przez URE, co rodzi ryzyko przy dużych wahaniach cen gazu na rynkach międzynarodowych.
Rozliczenie gazu w przemyśle na bazie cennika (taryfy) sprzedawcy
Działa podobnie jak model taryfowy, z tym że nie ma bezpiecznika w postaci URE. Oznacza to, że sprzedawcy kreują ceny gazu na dany okres, a odbiorcy mogą je zaakceptować lub poszukać nowego dostawcy. Więcej szczegółów dotyczących tego, jak ustalany jest cennik (taryfa) przez sprzedawców, opisaliśmy w osobnym artykule: https://duon.pl/lepiejnagaz/co-sklada-sie-na-cene-gazu-ziemnego-sieciowego-dla-firm/.
W tym modelu dostawca ponosi ryzyko cenowe związane z koniecznością przewidzenia z wyprzedzeniem zapotrzebowania na gaz i zapewnienia surowca, który potem zostanie dostarczony odbiorcom. Minione dwa lata pokazały, że stanowi to nie lada wyzwanie, gdy rynek jest rozchwiany i ceny paliwa na giełdach mocno się zmieniają. Ceny gazu liczone w ten sposób są zazwyczaj wyższe niż w kolejnych modelach opisanych niżej. Odbiorca jednak nie musi śledzić trendów rynkowych i zarządzanie zakupami gazu oddaje dostawcy.
Rozliczenie za gaz na bazie ceny SPOT
Jest to rozliczenie na podstawie notowania indeksów giełd towarowych TTF (dla LNG) lub TGE (dla gazu z sieci krajowej). W tym modelu to odbiorca ponosi ryzyko cenowe, bo kupuje od dostawcy określoną ilość paliwa gazowego po cenie obowiązującej w danym momencie na międzynarodowych lub krajowych giełdach. Do ceny doliczane są koszty dostawy (marże pośredników, opłaty związane z bilansowaniem itd.). Jest to model odpowiedni dla firm, których zużycie cechuje się dużą nieprzewidywalnością lub dopiero rozpoczynają działalność i nie są wstanie przewidzieć zużycia gazu.
Rozliczenie na bazie stałej ceny
Rozliczenie, w którym odbiorca zleca dostawcy zakup części zdefiniowanej ilości gazu odpowiadającej części (lub całości) jego zapotrzebowania w stałej cenie na dany okres w przyszłości. To bardzo popularny model rozliczenia gazu, często wybierany przez odbiorców przemysłowych. Ryzyko zmiany cen w tym modelu zostaje znacznie ograniczone, gdyż przedsiębiorca z góry wie, ile zapłaci za gaz w przyszłości.
Dobór relacji gazu zakupionego z wyprzedzeniem do zakupionego ad hoc pozwala na zarządzanie poziomem ryzyka i kosztów energii. To tzw. strategia hedgowania, którą coraz częściej stosują nasi klienci i którą opisaliśmy wcześniej na blogu: https://duon.pl/lepiejnagaz/hedging-cen-gazu-jak-zabezpieczyc-sie-przed-zmianami-cen-surowca/.
Więcej szczegółów na temat tego, jak ustalana jest cena LNG dla odbiorcy przemysłowego, podaliśmy w innym artykule: https://duon.pl/lepiejnagaz/cena-lng-co-sie-na-nia-sklada/.
Na bazie rozmów z klientami oraz naszych doświadczeń jako DUON dobieramy odpowiedni model. W zakresie dostaw gazu LNG model dystrybucyjny jest do kilku procent droższy niż w przypadku bezpośredniej instalacji, jednakże niesie za sobą wiele korzyści, jak np. dłuższe terminy płatności lub brak konieczności przeznaczania terenu pod zbiornik.
Ostateczny wybór zależy jednak od konkretnej sytuacji u klienta.