Polska i rynek gazu w 2023 r. – podsumowanie i plany

To był dobry rok dla gazu ziemnego. Według URE w III kwartale 2023 r., w porównaniu z III kwartałem ubiegłego roku, dostawy błękitnego paliwa w UE wzrosły o prawie 150%. Z kolei średnia cena surowca dostarczanego w ramach kontraktów zawartych na TGE w III kwartale 2023 r. była niższa o blisko 27% od ceny z analogicznego okresu w 2022 r. i wyniosła 274,71 zł/MWh. Perspektywy na przyszłość też są obiecujące.

Eksperci przewidują, że inwestycje w poszukiwanie ropy i gazu na świecie będą wzrastać. Polski Instytut Ekonomiczny zapowiada, że między 2023 a 2027 r. wydatki mają średnio przekroczyć nawet 21 mln dolarów rocznie, ponieważ – jak zauważa PIE – „do inwestycji zachęca rosnąca podaż i wysoka stopa zwrotu z inwestycji. Zgodnie z zapowiedziami przedstawicieli KE, obecność gazu w miksie energetycznym może być konieczna w kolejnych dekadach dla zapewnienia bezpieczeństwa systemu energetycznego UE” [źródło]. 

W 2023 r. Polska aktywnie działała, aby uniezależnić się od dostaw gazu z Rosji, wzmacniać swoje energetyczne bezpieczeństwo, zacieśniać międzynarodowe relacje i ożywiać wewnątrzkrajową wymianę biznesowo-naukową.

Gaz w Polsce i UE a dostawy LNG z Rosji

Media czujnie śledziły ten temat, który od ostatniej agresji Rosji na Ukrainę praktycznie nie traci na aktualności. W 2023 r. import surowca za pomocą gazociągów spadł ponad dwukrotnie w stosunku do roku poprzedniego, ale – jak zauważa PIE – różnica wynikała z wysokiego importu gazu jeszcze w I poł. 2022 r. oraz stopniowego wyłączania importu za pomocą gazociągów jamalskiego i Nord Stream.

W IV kwartale 2023 r. unijny import z Rosji nawet nieznacznie wzrósł w porównaniu z analogicznym okresem w 2022 r. – z 6,8 mld m3 do 8,5 mld m3. 

Na szczęście w przypadku LNG zwracano się w innych kierunkach. O 3% spadł import rosyjskiego LNG, a  import skroplonego gazu ziemnego z nierosyjskich źródeł w sumie wzrósł z 85 mld m3 w 2022 r. do 109 mld m3 w 2023 r. LNG płynie do UE m.in. z USA, Kataru, Norwegii, Algierii.

Gazowa współpraca z Rosją stoi Unii ością w gardle. Pod koniec 2023 r. Rada i Parlament UE wstępnie uzgodniły kształt tzw. paktu gazowo-wodorowego, który ma zrewidować rozwój unijnego rynku gazu. Nowe przepisy obejmą m.in. prawne regulacje umożliwiające państwom członkowskim zakazanie importu gazu z Rosji. 

Na uwagę w tym zamieszaniu zasługuje niezależność Polski, która jeszcze w 2015 r. prawie w całości opierała swój import błękitnego paliwa na Gazpromie. Obecnie udało nam się zastąpić całkowicie rosyjski gaz ziemny m.in. amerykańskim LNG, dostawami z Norwegii oraz krajowym wydobyciem.

Import LNG do Polski w 2023 r.

W sumie w porównaniu z III kwartałem 2022 r. w III kwartale 2023 r. – jak podaje URE –  ilość gazu wysokometanowego przepływającego przez polski system przesyłowy zwiększyła się o 47,2%, a dostawy gazu terminalem LNG wzrosły o 5,1%. 

Ten przypływ energii ze skroplonego błękitnego paliwa zawdzięczamy gazoportowi w Świnoujściu, który pracował pełną parą. W 2023 r. dotarły do niego 62 dostawy, czyli o 4 ładunki więcej niż w roku poprzednim. Wzmożony import drogą morską oznaczał zwiększenie wolumenu dostaw surowca do ok. 4,66 mln ton (dane za PGNiG). Wykorzystano zatem w pełni zarezerwowaną przepustowość rodzimego gazoportu. W 2023 r. oddano również nowe nadbrzeże. Polska importowała surowiec głównie z USA, ale także z Kataru, Trynidadu i Tobago oraz Gwinei Równikowej.

Ubiegły rok minął nam pod znakiem umacniania roli LNG w krajowym systemie bezpieczeństwa energetycznego – Grupa Orlen rozwijała (i rozwija) flotę gazowców. Zamówiła 8 nowoczesnych jednostek, z czego 2 z nich już na początku 2023 r. zrealizowały 5 dostaw amerykańskiego LNG do Świnoujścia. Kolejne dwa gazowce zostaną oddane do użytku w bieżącym roku, a pozostałe 4 za rok.

Więcej dowiesz się z artykułu „Import gazu LNG do Polski – skąd UE pozyskuje gaz?”.

Mocne akcenty na polskim rynku gazu w 2023 r.

1. Postępy inwestycji w FSRU: Gaz-System podpisał porozumienia z Urzędem Morskim w Gdyni i Zarządem Morskiego Portu Gdańsk dotyczące współpracy przy budowie pływającego terminala LNG w Zatoce Gdańskiej. Podpisał też umowę z Orlenem, który będzie odbierał gaz z terminala. Kontrakt przewiduje odbiór do 58 dostaw błękitnego paliwa rocznie i wykorzystanie pełnych zdolności nowej jednostki. Pierwsza jednostka FSRU ma ruszyć w 2028 r. Dzięki niej Polska zwiększy swoje możliwości importu skroplonego gazu.
2. Postępy w gazyfikacji kraju: PSG zakończyła realizację inwestycji, dzięki której zgazyfikowano cztery gminy w województwie śląskim. Łączna długość wybudowanej sieci to prawie 95 km. Dostęp do błękitnego paliwa zyskało blisko 25 tys. mieszkańców.
   
3. Ruszyła rozbudowa magazynu w Wierzchowicach, który zwiększy swoje możliwości magazynowe z 3,3 mld m3 do 4,1 mld m3.  Dowiedz się więcej o krajowej strategii magazynowania z artykułu „Strategiczne zapasy gazu w Polsce – podziemne magazyny to podstawa”.
   
4. Gazociąg dla Ostrołęki: z sukcesem zakończono testy polskiego gazociągu mającego zasilać elektrownię w Ostrołęce (woj. mazowieckie). Oznacza to, że będzie można podłączyć go do działającego już od ponad roku interkonektora gazowego Polska-Litwa (GIPL). Rurociąg, po serii procedur odbioru technicznego, ma być gotowy do użycia już w II połowie 2024 r.
5. Ważne inwestycje i umowy: Orlen uruchomił eksploatację złoża Tommeliten Alpha na Norweskim Szelfie Kontynentalnym. To jego największy inwestycyjny projekt na tym obszarze. Przybliża Polskę do strategicznego celu podwojenia wydobycia w Norwegii do 6 mld m3 gazu rocznie. Z kolei wiosną 2023 r. operatorzy gazowych systemów przesyłowych z Polski i Danii podpisali Memorandum of Cooperation. Cel porozumienia to m.in. zadbanie o bezpieczne, ciągłe dostawy błękitnego paliwa gazociągiem Baltic Pipe oraz rozwijanie nowych obszarów związanych z m.in. biometanem i wodorem.
6. Przyszłościowa wymiana naukowa i biznesowa: za nami międzynarodowa VII Konferencja Polskiej Platformy LNG i bioLNG oraz I Forum POB w ramach Europejskiego Tygodnia Biometanu. Podczas pierwszego wydarzenia dyskutowano o bieżących regulacjach unijnych, przyszłościowym potencjale obu paliw w przemyśle i transporcie oraz wyzwaniach raportowania ESG. Z kolei I Formu POB zaowocowało m.in. analizą kierunków rozwoju polskiego biznesu biometanowego oraz zdefiniowaniem najważniejszych prawnych potrzeb, którymi powinien zająć się nowy Sejm.

Rynek gazu – jakie są plany Polski?

Przede wszystkim dalsza intensyfikacja krajowego importu LNG: PGNiG podaje, że na 2028 r. planuje uruchomienie drugiego polskiego gazoportu w Zatoce Gdańskiej. Orlen zarezerwował w nim już pełną moc regazyfikacyjną, czyli ponad 6 mld m3 rocznie. Po oddaniu inwestycji do użytku oraz sfinalizowaniu rozbudowy terminala LNG w Świnoujściu łączna przepustowość obu instalacji wzrośnie do ok. 14 mld m3. Na początku 2023 r. Orlen podpisał też umowę z amerykańską firmą Sempra Infrastructure na dostawy ok. 1,3 mld m3 gazu w stanie lotnym. Ruszą one od 2027 r.

Początek 2024 r. to kamień milowy dla Śląska w ramach programu Coal to Gas wspierającego transformację energetyczną tego regionu. Gaz-System podpisał umowy na budowę dwóch odcinków gazociągu w woj. śląskim i opolskim. Prace powinny rozpocząć się w I kwartale tego roku. Nowe gazociągi wraz z gazociągiem przyłączeniowym utworzą 80-kilometrowy odcinek sieci przesyłowej. Zasili ona budowany blok gazowo-parowy w Rybniku.

W okolicach Pułtuska E.ON Polska otworzy w tym roku swoją pierwszą biogazownię, która powinna w skali roku produkować ok. 8 GWh zielonej energii – czyli tyle, ile wystarczyłoby na pokrycie energetycznego zapotrzebowania małego zakładu przemysłowego. Każdy taki projekt to ważny krok, ponieważ krajowy potencjał jest ogromny. Naukowcy z poznańskiego  Uniwersytetu Przyrodniczego oszacowali, że mogłoby u nas powstać nawet 12 tys. biogazowni rolniczych, a tymczasem na koniec 2023 r. biogazowni i mikrobiogazowni rolniczych było raptem… 218 [źródło].

Źródła:
URE, „Informacja o obrocie gazem ziemnym i jego przesyle za III kwartał 2023 r.”

https://www.ure.gov.pl/pl/urzad/informacje-ogolne/aktualnosci/11520,Hurtowy-rynek-gazu-w-III-kwartale-2023-r-znaczacy-wzrost-dostaw-z-Unii-Europejsk.html https://businessinsider.com.pl/biznes/to-historyczny-moment-od-2023-roku-w-polsce-nie-ma-juz-gazu-i-ropy-z-rosji/rbqv66g https://pgnig.pl/aktualnosci/-/news-list/id/kolejny-rekordowy-rok-pod-wzgledem-importu-lng-do-polski/newsGroupId/10184